Wat is het en wat zijn de consequenties?
Er bestaan heel veel termen voor een blessure aan de achillespees. Achillespees tendinopathie, tendinose, tendinitis, achillespees ontsteking en achillodynie komen allemaal op hetzelfde neer. De term achillespees tendinopathie (tendo = pees, pathos = aandoening) is algemeen geaccepteerd als meest passende term om pijn, een verminderde functie en een afwijkende structuur van de achillespees te beschrijven (1)
Een achillespees tendinopathie ontstaat wanneer de weefselbelastbaarheid van de pees de belasting niet meer aan kan of kon. Deze overbelasting van de pees kan men aantonen door middel van echografisch onderzoek. Veranderingen die met deze beeldvormende techniek kunnen worden vastgesteld zijn: volume toename van de pees door vocht, verminderde rangschikking van de vezels in de pees, ingroei van kleine bloedvaatjes, etc. Het kan voorkomen dat deze veranderingen gezien worden bij iemand die geen pijnklachten heeft. Veranderingen in de peesstructuur zijn dus niet per definitie een bevestiging van de diagnose. Andersom geldt dit wel: een achillespees tendinopathie laat vrijwel altijd een veranderingen in de peesstructuur zien (2).
Laat u niet afschrikken door deze beelden of het verslag van uw echografisch onderzoek. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een geïrriteerde pees juist meer goed weefsel bevat dan een gezonde pees. Het lichaam probeert de disbalans in belasting en belastbaarheid dus te compenseren (3)
De pijn die ontstaat bij een achillespees tendinopathie komt tot stand door een veranderd intern milieu in de pees, waardoor zenuwuiteinden gemakkelijker prikkels doorgeven. Zo kan het gebeuren dat een activiteit die normaal gesproken niet pijnlijk is, zoals lopen, nu wel als een pijnlijke prikkel wordt ervaren (4)
De diagnose is meestal eenvoudig te stellen indien de klacht de volgende kenmerken vertoont: (1) lokale pijn over de achillespees, (2) pijn bij taken waarvoor een energie opslag functie van de achillespees wordt gevraagd, (3) bijpassende veranderingen te zien middels echografisch onderzoek.
Hoe lang duurt het?
De duur van deze klachten is afhankelijk verschillende factoren, zoals:
- Het al dan niet kunnen aanpassen van de oorzakelijke factoren (zowel belasting als belastbaarheid);
- Hoe lang de klachten al gaande zijn (klachten die al langer bestaan hebben ook meer tijd nodig om te herstellen);
- Het niveau waarop iemand weer wil kunnen belasten (een marathon lopen of pijnvrij zijn in dagelijkse activiteiten).
Vaak leidt ongeduld tot een toename van de duur. Pezen zijn erg traag in het zich aanpassen, dit proces heeft veel tijd nodig. Waar we eerder geneigd waren te zeggen dat de behandeling 8-12 weken in beslag neemt, is het tegenwoordig gebruikelijk om hier 4-6 maanden voor uit te trekken, in ieder geval tot volledige sporthervatting.
Wat is de oorzaak?
De oorzaak van een achillespees tendinopathie ligt in een disbalans tussen de weefselbelastbaarheid en de belasting op het weefsel. Dit kan ontstaan omdat de belasting plotseling en fors is toegenomen, zoals bij het snel opbouwen van het hardlopen. Tijdens lopen of hardlopen worden de kuitspieren statisch samengetrokken. Er is een samentrekking, maar slechts weinig verkorting. Bij iedere stap wordt er vervolgens energie opgeslagen in de achillespees, als een soort strak elastiek of strakke veer, welke vervolgens weer wordt vrijgegeven (in het Engels: Energy storage & release) (5).
Ook kan het zijn dat iemand al maanden of jaren hetzelfde rondje hardloopt (belasting stabiel), maar dat er veranderingen zijn in de belastbaarheid. Hierbij kan men aan de meest uiteenlopende aspecten denken. Belastbaarheidsfactoren welke relevant zijn voor de achillespees zijn bijvoorbeeld: gebruik van een bepaald type antibiotica, middelmatig alcohol gebruik, verlies van kuitspierkracht, manier van hardlopen, etc (6). Natuurlijk is het in werkelijkheid vaak een combinatie van belasting- en belastbaarheidsfactoren. Ga samen met je fysiotherapeut na welke aspecten hierin een belangrijke rol lijken te spelen.
Hoe kan ik het onder controle krijgen?
De kern van de behandeling bij de fysiotherapeut is oefentherapie, eventueel aangevuld met percutane electrolyse (PE).
Het hoofddoel van de behandeling is vaak het vergroten van de weefsel belastbaarheid; oftewel het vermogen van de pees om belasting te kunnen weerstaan. Weefselbelastbaarheid verhogen kan helaas niet middels massage, dry needling of andere passieve therapieën zoals shockwave e.d.
De cellen in de achillespees moeten worden geprikkeld middels oefeningen, om de pees vervolgens op de nieuwe belasting te kunnen laten aanpassen. Dit gebeurt zowel door de weefselstijfheid als de vezels van de peesplaat te veranderen.
Een fanatiek hardloper stopt later in het traject dan iemand die alleen pijnvrij zijn/haar dagelijkse activiteiten wil kunnen doen. Het oefentraject is dus altijd maatwerk.
De oefentherapie kan eventueel vooraf worden gegaan door percutane electrolyse (PE of EPTE). Hierbij gaat men met een dunne naald in de pees, waarna er een laag frequente stroomlading op wordt gezet. Dit proces zorgt voor een gunstig milieu in de pees, het verandert onder andere de zuurgraad (PH) die heerst binnen de pees. Herstel processen kunnen daarbij beter optreden. Hierbij kan zowel de pijn als de structuur in positieve zin beïnvloed worden.
Uw therapeut zal in ieder afzonderlijk geval besluiten of deze behandeling van meerwaarde kan zijn. De kern van de behandeling van peesplaat irritatie ligt altijd in het terugvinden van de balans tussen belasting en belastbaarheid.
Referenties:
- Scott, et al. ICON 2019: International Scientific Tendinopathy Symposium Consensus: Clinical Terminology. Br J Sports Med. 2020 Mar;54(5):260-262.
- Arya & Kulig. Tendinopathy alters mechanical and material properties of the Achilles tendon. J Appl Physiol 108: 670–675, 2010.
- Cook & Docking. Pathological tendons maintain sufficient aligned fibrillar structure on ultrasound tissue characterization (UTC). Scand J Med Sci Sports 2016: 26: 675–683
- Rio, et al. The Pain of Tendinopathy: Physiological or Pathophysiological? Sports Med (2014) 44:9–23
- Sawicki, et al. It pays to have a spring in your step. Exerc Sport Sci Rev. 2009;37(3):130–138.
- Van der Vlist, et al. Clinical risk factors for Achilles tendinopathy: a systematic review. Br J Sports Med 2019;53:1352–1361.
- Cook & Docking. “Rehabilitation will increase the ‘capacity’ of your …insert musculoskeletal tissue here….” Defining ‘tissue capacity’: a core concept for clinicians. Br J Sports Med 2015;49:1484–