Wat is het en wat zijn de consequenties?
Een meniscus is een schijfje van kraakbeen in de vorm van een halve maan. In elke knie zitten er twee tussen het boven- en onderbeen. In totaal hebben we er dus vier. De rol van deze menisci is meervoudig, ze helpen met het verdelen van de belasting in het kniegewricht. Zo gaat 50% van de krachten in het binnenste deel van de knie door binnenste meniscus, waar dit bij het buitenste deel zelfs 70% is (2) Daarnaast hebben ze een belangrijke rol in de stabiliteit van het kniegewricht, het absorberen van schokken, de voeding van het kraakbeen en het waarnemen van positiegevoel (3, 4).
Klachten van de meniscus lopen sterk uiteen in oorzaak en consequenties. Zo kan men acuut een scheurtje van de meniscus oplopen bij een verkeerde beweging, dit gebeurt meestal tijdens sporten. Ook kan het zijn dat de kwaliteit van de meniscus met het ouder worden achteruit gaat, waarbij de meniscus de huidige belasting maar moeilijk kan weerstaan. In dit geval spreken we over een degeneratieve (verouderde, niet belastbare) meniscus klacht. Uiteraard zijn er ook varianten die zich meer tussen bovenstaande gevallen uiten; een degeneratieve meniscus die een letsel oploopt bij een potje voetbal bijvoorbeeld.
De verzamelnaam voor al deze varianten is meniscopathie (meniscus, pathos = aandoening). Een meniscopathie kan er voor zorgen dat de knie tijdelijk wat geïrriteerd gezwollen is. Dit wordt meestal uitgelokt of verergerd door belaste activiteiten zoals (hard)lopen, traplopen of door de knieën gaan.
Hoe lang duurt het?
De duur van een traumatische meniscus scheur is afhankelijk van welke behandeling er wordt verricht. De orthopedie richtlijn raadt aan om een kijkoperatie te verrichten indien er een bewegingsbeperking van de knie aanwezig is met als meest waarschijnlijke oorzaak een gescheurde meniscus. Deze operatie dient dan bij voorkeur al binnen 2 weken te worden verricht.
Na zo’n operatie volgt een revalidatie periode. Over het algemeen wordt geadviseerd om gedurende 4 tot 6 weken gedeeltelijk te belasten en de knie buiging tot 90 graden te beperken. Terugkeer op sportniveau wordt geadviseerd na 3 tot 6 maanden (5)
Indien de traumatische meniscus scheur niet wordt geopereerd kan in eerste instantie worden begonnen met fysiotherapie, gericht op het verminderen van zwelling met behulp van belastbaarheidsoefeningen, het gecontroleerd opbouwen van de mobiliteit van de knie en het aanleren van een dynamisch looppatroon. Een meniscusletsel kan namelijk herstellen, mits dit letsel aanwezig is in de buitenste zone van de meniscus. Men moet qua tijdsduur rekening houden met gelijke herstelduur t.o.v. de revalidatie na een operatie (6)
De behandeling van een degeneratieve meniscopathie is standaard met fysiotherapie. Omdat uit onderzoek is gebleken dat met fysiotherapie alleen net zoveel mensen herstellen als met operatie + fysiotherapie. Aangeraden wordt deze behandeling ten minste voor drie maanden te continueren (7)
De klachtenduur van een degeneratieve meniscopathie hangt vervolgens af van een aantal factoren. Zo blijkt een hoger BMI (gewicht/lengte ratio) en de aanwezigheid van botwoekering aan de randen van het kniegewricht een goede voorspeller van verergering van de meniscopathie. Deze verergering is vervolgens weer geassocieerd met beginnende artrose van het knie gewricht jaren later (8)
Wat is de oorzaak?
Een traumatisch meniscus letsel ontstaat vaak bij een rotatie trauma, waarbij de persoon in kwestie iets voelt scheuren in de knie. De knie is vaak pas (12-24 uur) later na het trauma gezwollen (9). Risico sporten zijn balsporten, gymnastiek en hardlopen (10, 11).
Risicofactoren voor het krijgen van degeneratief meniscus letsel zijn oudere leeftijd, mannelijk geslacht, het beoefenen van dezelfde risicosporten als hierboven, overgewicht en veelvuldig knielen, hurken en traplopen op werk (12, 13)
Hoe kan ik het onder controle krijgen?
De behandeling van meniscopathie in het algemeen komt dus vaak neer op oefenen, met voorafgaand eventueel een operatie bij een selecte doelgroep.
Oefentherapie op maat, dus naar de wensen/doelen van de persoon in kwestie, kan zorgen voor het verminderen van zwelling en het gecontroleerd en verantwoord opbouwen van de mobiliteit en belastbaarheid van de knie.
Referenties:
- https://podotherapie.nu/aandoeningen/knieregio/meniscus-irritatie
- Seedhom BB, Dowson D, Wright V. Proceedings: Functions of the menisci. A preliminary study. Ann Rheum Dis 1974 Jan;33(1):111.
- Markolf KL, Mensch JS, Amstutz HC. Stiffness and laxity of the knee–the contributions of the supporting structures. A quantitative in vitro study. Journal of Bone & Joint Surgery – American Volume 1976 Jul;58(5):583-594.
- Zimny ML, Albright DJ, Dabezies E. Mechanoreceptors in the human medial meniscus. Acta Anat 1988;133(1):35-40.
- Richtlijn ‘arthroscopie knie’, Nederlands Orthopaedische Vereniging. ©2018 Versie 1 (26-11-2018)
- Evidence statement ‘acute knie’, Koninklijk Nederlands Genootschap voor de Fysiotherapie. V-27/2015
- Richtlijn ‘arthroscopie knie’, Nederlands Orthopaedische Vereniging. ©2018 Versie 1 (26-11-2018)
- Khan et al. Natural history and clinical significance of meniscal tears over 8 years in a midlife cohort. BMC Musculoskeletal Disorders (2016) 17:4
- Evidence statement ‘acute knie’, Koninklijk Nederlands Genootschap voor de Fysiotherapie. V-27/2015
- Kontio et al. Risk factors for first hospitalization due to meniscal lesions – a population-based cohort study with 30 years of follow-up. BMC Musculoskeletal Disorders (2017) 18:528
- https://www.healthclues.net/blog/en/meniscus-tear-a-common-knee-injury/
- Kontio et al. Risk factors for first hospitalization due to meniscal lesions – a population-based cohort study with 30 years of follow-up. BMC Musculoskeletal Disorders (2017) 18:528
- Snoeker, et al. Risk Factors for Meniscal Tears: A Systematic Review Including Meta-analysis. ©2013 Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy